Әлеуметтік-психологиялық қызмет Шығыс Қазақстан облысы білім басқармасы Өскемен қаласы бойынша білім бөлімінің  «Оқушылар шығармашылық сарайы» КМҚК құрылымдық бөлімшесі болып табылады және өмірлік қиын жағдайда жүрген отбасылар мен балаларға көмек көрсетуге, Өскемен қаласының аумағында әлеуметтік жетімдіктің алдын алуға арналған.

Әлеуметтік-психологиялық қызмет өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 1994 жылғы 8 маусымдағы «Бала құқықтары туралы конвенцияны ратификациялау туралы» қаулысы, Қазақстан Республикасының «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Кодексі, Қазақстан Республикасының «арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» Заңы негізінде жүзеге асырады. «, осы Ережемен реттеледі. Осы нормативтік-құқықтық актілер Қызмет жұмысының ұйымдастырушылық-әдістемелік негізін айқындайды.

Қызмет жалпы адамзаттық этикалық нормаларға, білім беру процесін ізгілендіру және саралау қағидаттарына, жүйелілікке,  дәйектілікке негізделген.

Қызмет құрамына әлеуметтік педагогтар, педагог-психологтар, заң кеңесшілері, «сенім телефоны» қызметінің операторлары және бекітілген штаттық кесте шеңберінде басқа да мамандар кіреді.

Қызмет мамандары бекітілген функционалдық міндеттер және қолданыстағы нормативтік құжаттар (нұсқаулықтар) шеңберінде қызметтер кешенін жүзеге асырады.

Қызметтің мәні, мақсаттары мен міндеттері:

Әлеуметтік-психологиялық қызмет (бұдан әрі – қызмет)-бұл өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларға, сондай-ақ Өскемен қаласының аумағында әлеуметтік жетімдіктің алдын алу барысында әлеуметтік-психологиялық және заңдық қызметтер кешенін көрсету үшін құрылатын қызмет.

Қызмет мемлекеттік секторда қызмет көрсетеді, Жергілікті атқарушы органдардың бюджеттері есебінен әлеуметтік-психологиялық және заң қызметтерінің кешенін ұсынады.

Қызметтің мәні қиын өмірлік жағдайға тап болған балалар мен олардың отбасылары алатын әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік-педагогикалық, әлеуметтік-құқықтық кеңестер, түзету курстары болып табылады.

Қызметтің негізгі мақсаты қиын өмірлік жағдайдағы отбасылар мен балаларға ақпараттық-профилактикалық, түзету-дамыту, консультациялық және делдалдық қызметтер кешенін көрсету арқылы отбасы мен балалардың әлеуметтік әл-ауқатының көрсеткіштерін жақсарту болып табылады.

Қызметтің негізгі міндеттері:

  • Отбасы және бала мәселелеріндегі ең өзекті проблемаларды анықтау, Өскемен қаласының аумағында Отбасы және бала мәселелерін шешуге жәрдемдесу, қызметтерге қажеттілікті зерделеу, білім беру процесін қолдайтын отбасымен жұмыс істеудің жаңа нысандары мен технологияларын іздестіру және енгізу;
  • отбасылық-адамгершілік құндылықтарды нығайту бойынша ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізу;
  • әлеуметтік жетімдіктің алдын алу және өмірлік қиын жағдайда көмек көрсету мәселелері бойынша халықтың психологиялық-педагогикалық және құқықтық сауаттылығына кеңестік қызметтер көрсету, курстар мен іс-шаралар өткізу арқылы арттыру.
  • отбасы мен баланы қолдау мәселелері бойынша профилактикалық бағдарламаларды, курстарды, акцияларды, әдістемелік іс-шараларды іске асыру;
  • білім беру, әлеуметтік қорғау, денсаулық сақтау, ішкі істер, жұмыспен қамту, көші-қон, үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп, әлеуметтік қорғауға мұқтаж отбасылар мен балаларды анықтау;
  • әлеуметтік-психологиялық қызметке жіберілген нақты отбасылар мен балалардың әлеуметтік қолайсыздығының себептері мен факторларын кешенді зерделеу, талдау және өмірлік қиын жағдайды еңсеру бойынша мәселелерді шешуде отбасыларға көмек көрсету;
  • әлеуметтік көмекке, оңалтуға және қолдауға мұқтаж отбасылар мен балаларға әлеуметтік патронаж жасауды жүзеге асыру;
  • балалар мен заңды өкілдерді олардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері бойынша құқықтық ағарту;
  • телефон арқылы шұғыл психологиялық көмек көрсету.

Қызметтік жұмысын ұйымдастыру:

Қызмет өмірлік қиын жағдайда жүрген адамдарға кешенді қызмет көрсетеді («арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» 29.12.2008 жылғы № 114-IV ҚР Заңы), атап айтқанда:

1) отбасындағы, әлеуметтік қолайсыздық, ата-анасының (заңды өкілдерінің) тәрбиеден жалтаруы салдарынан және өзге де себептер бойынша әлеуметтік жетімдерге беріледі;

2) асырап алу, қорғаншылық және қамқоршылық, ата-анадан бас тарту және т. б. барысында бейімделуден өту кезеңінде адамдарға беріледі.;

3) қадағалаусыз қалған кәмелетке толмағандарға, оның ішінде девиантты мінез-құлық танытқандарға;

4) әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға әкеп соққан қатыгездікпен қарауды бастан өткерген адамдарға қолданылмайды;

5) пробация қызметінің есебінде тұрған немесе ювеналдық дивергенция нәтижесінде оңалтудан өтіп жатқан адамдарға беріледі;

6) әлеуметтік қауіпті жағдайда қалған, психологиялық жарақат алған және үшінші тұлғалардың араласуын талап ететін басқа да адамдар.

Осы санаттар мен Өскемен қаласының аумағында тұратын тұлғалар үшін кепілдендірілген қызмет көлемі бюджет қаражаты есебінен ұсынылады.

Қызмет көрсету көлемі әлеуметтік-психологиялық қызмет ішінде бекітілген Жергілікті құжаттарға, актілерге және нұсқаулықтарға сәйкес жіберуші ұйымның немесе өз бетінше жүгінген азаматтың сұрауын, сондай-ақ алғашқы жүгіну (бару, рейд) барысында жүргізілген қажеттіліктерді бағалауды ескере отырып айқындалады. Қызметтер ақпараттық, консультациялық, делдалдық қызметтер түрінде жалпы сипаттағы қызметтерді ұсынуды қамтуы мүмкін.

Қызметтер Мемлекеттік органдардың, білім беру ұйымдарының жолдамасы бойынша біржолғы, уақытша немесе тұрақты негізде, сондай-ақ өз бетінше және ерікті түрде көмек сұрап өтініш білдіргендерге көрсетіледі.

Өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін жағдайларда, сондай-ақ тұрғылықты жерінде  тиісті жағдайлары болмаған кезде әлеуметтік-психологиялық қызмет мәселені шешуге жәрдемдесу үшін ішкі істер, қорғаншылық және қамқоршылық органдарына, кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссияларға және басқа да ұйымдарға жүгінеді. Ақылы қызметтер осы тізбеге кірмейтін санаттарға және тұлғаларға ақылы негізде ұсынылады.

Ақылы негізде көрсетілетін қызметтер көлемін ұсыну тізбесі мен тәртібі шартпен реттеледі.

Жедел психикалық, неврологиялық, инфекциялық аурулар, мамандандырылған Денсаулық сақтау мекемелерінде емдеуді талап ететін өзге де ауыр аурулар әлеуметтік-психологиялық қызмет қызметтерін көрсетуге қарсы көрсетілімдер болып табылады.

Әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету үшін Қызметте мынадай бағыттар құрылады:

1) бала құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру мәселелері бойынша білім беру ұйымдарымен ынтымақтастық.

2) шұғыл әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету.

3) әлеуметтік жетімдіктің алдын алу, психологиялық-педагогикалық және заң көмегі және түзету.

4) Ақпарат, талдау және болжау.

Әлеуметтік жетімдіктің және кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтың алдын алу мәселелері бойынша білім беру ұйымдарымен  өткен кезеңдегі ынтымақтастықты талдау, оқу орнының қажеттіліктері мен қызметтің функционалдық мүмкіндіктерін екі тарап бекіткен жоспарға сәйкес және оған сәйкес бағалау негізінде, сондай-ақ Тараптардың алдын ала келісімі бойынша қызметтің құзыретіне кіретін біржолғы сұрау салулар және бұрын жүргізілген жұмыс нәтижелері негізінде жүзеге асырылады.

Өмірлік қиын жағдайда жүрген балалардың әлеуметтік қызметтердің нақты түрлеріне қажеттіліктерін анықтауды, қызмет көрсететін қызметтер туралы хабардар етуді, оларға нақты және перспективалық қажеттілікті талдауды; профилактикалық бағдарламалар, акциялар, түзету-алдын-алу іс-шаралар өткізуді қамтиды.

Шұғыл әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету аса мұқтаж отбасылар мен жекелеген азаматтарға қызмет көрсетуге арналған. «Сенім қызметтерінің» («сенім телефоны», интернет-қоғамдастықтар) жұмыс істеуін, сондай-ақ келіп түскен өтініштерге тартылған мамандармен (қорғаншылық және қамқоршылық, ішкі істер, денсаулық сақтау, білім беру органдары және т. б.) бірлесіп тексеру, шығу түрінде жедел ден қоюды; басқа мамандандырылған қызметтерге, арнайы мекемелерге қайта Жолдауды қамтиды, өтініш бағыттары бойынша тиімді атаулы көмек алу үшін ұйымдар жұмыс істейді.

Әлеуметтік жетімдіктің алдын алу, психологиялық-педагогикалық және заңгерлік көмек және түзету тұлғааралық, отбасылық және ата-аналық қарым-қатынас салаларында азаматтардың психологиялық тұрақтылығын арттыруға және психологиялық мәдениетін қалыптастыруға, балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеуде ата-аналарға көмек көрсетуге, кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу процесінде педагогикалық қателіктер мен жанжалды жағдайларды жеңуге арналған.

Кәмелетке толмағандар мен олардың ата-аналарына анықталған проблемалар (әлеуметтік-құқықтық, әлеуметтік-педагогикалық, әлеуметтік-психологиялық)бойынша жеке және топтық кеңес беруді қамтиды:

— азаматтарды отбасына орналастыру және балалардың құқықтарын қорғау (оның ішінде ата-анасының қамқорлығынсыз қалған), балалардың жас және жеке даму ерекшеліктері, отбасылық жанжалдар, отбасылық тәрбие әдістемесі, өзін-өзі өмірлік айқындау, тұлғааралық және отбасы ішіндегі қатынастар және т. б. мәселелері бойынша кеңес беру;

— ұйымға жүгінген азаматтардың жеке басын психологиялық тексеру, мінез-құлқын талдау, психологиялық-педагогикалық көмектің оңтайлы нұсқасын анықтау үшін тестілеу;

— балалардың қарым-қатынас бұзушылықтарын, баланың психикалық дамуындағы бұрмалаушылықтарды, ата-аналардың балалармен және жасөспірімдермен жанжалды қарым-қатынастарын психологиялық түзету; азаматтарға балаларды тәрбиелеуде, балалар мен ата-аналарды оқытуда отбасылық жанжалдарды және өзге де мәселелерді табысты шешуге көмек көрсету;

— қолайсыз психологиялық және әлеуметтік-педагогикалық жағдайлары бар отбасылардың патронажы;

— түзету және алдын алу бағдарламаларын, ата-аналар, балалар, мұғалімдер үшін оқыту курстарын өткізу, әңгімелер, «дөңгелек үстелдер» және т. б. циклдарын әзірлеу және өткізу.

Ақпарат, талдау және болжау халықпен ақпараттық-насихаттау және түсіндіру жұмыстарын жүргізуге және қызметті дамытуға арналған.

Ақпараттық-түсіндіру қызметін қамтиды:

қызметтің бұқаралық ақпарат құралдарында көрсететін міндеттері мен мазмұны туралы ақпаратты, отбасы мен балаларды нығайту және қолдау идеяларын тарату, отбасына оның тыныс-тіршілігінің әртүрлі мәселелері бойынша көмек көрсетуге ұсынымдар, құралдар және басқа да ақпараттық-насихаттық материалдар шығару;

әдістемелік жұмысты өткізу: қызметтің негізгі міндеттері мен мақсаттары аясында. тиімді нысандары мен әдістерін зерделеу, қорыту және тарату; әлеуметтік-психологиялық көмектің жаңа нысандары мен түрлерін әзірлеу және енгізу; қызметкерлердің біліктілігін арттыру, оларды озық отандық және шетелдік тәжірибемен таныстыру; әдістемелік іс-шараларды, оқыту семинарларын, тренингтерді, түзету топтарын дайындау және өткізу.

Социально-психологическая служба является структурным подразделением КГКП «Дворец творчества школьников» акимата города Усть-Каменогорска и предназначена для оказания помощи семьям и детям, находящихся в трудной жизненной ситуации, профилактики социального сиротства на территории  города Усть-Каменогорска.

Социально-психологическая служба осуществляет свою деятельность на основании Конституции Республики Казахстан, Закона Республики Казахстан «Об образовании», постановлением Верховного Совета Республики Казахстан от 8 июня 1994 года «О ратификации Конвенции о правах ребенка», Кодексом Республики Казахстан «О браке (супружестве) и семье», Законом Республики Казахстан «О специальных социальных услугах», настоящим положением. Данные нормативно-правовых актов определяют организационно-методическую основу деятельности Службы.

Деятельность Службы базируется на общечеловеческих этических нормах, принципах гуманизации и дифференциации образовательного процесса, системности, систематичности и последовательности.

В состав Службы включаются социальные педагоги, педагоги-психологи, юрисконсульты, операторы службы «телефона доверия» и другие специалисты в рамках утвержденного штатного расписания.

Специалисты Службы осуществляют комплекс услуг в рамках утвержденных функциональных обязанностей и действующими нормативными документами (инструкциями).

Предмет деятельности, цели и задачи Службы:

Социально-психологическая служба (далее Служба) – это служба, которая создается для оказания комплекса социально-психологических и юридических услуг детям, находящимся в трудной жизненной ситуации а также в ходе профилактики социального сиротства на территории города Усть-Каменогорска.

Служба оказывает услуги в государственном секторе, предоставляют комплекс социально-психологических и юридических услуг за счет бюджетов местных исполнительных органов.

Предметом деятельности являются социально-психологические, социально-педагогические, социально-правовые консультации, курсы коррекции, получаемые детьми и их семьями, оказавшимися в трудной жизненной ситуации.

Основной целью Службы является улучшение показателей социального благополучия семьи и детей, путем оказания комплекса информационно-профилактических, коррекционно-развивающих, консультационных и посреднических услуг семьям и детям в трудной жизненной ситуации.

Основные задачи Службы:

  • выявление наиболее острых проблем в вопросах семьи и детства, содействие в решении вопросов семьи и детства на территории города Усть-Камен огорска
  • изучение потребностей в услугах, поиск и внедрение новых форм и технологий работы с семьёй, поддерживающих образовательный процесс; проведение информационно-разъяснительной работы по укреплению семейно-нравственных ценностей;
  • повышение психолого-педагогической и правовой грамотности населения по вопросам профилактики социального сиротства и оказания помощи в трудной жизненной ситуации через оказание консультационных услуг, проведение курсов и мероприятий.
  • реализация профилактических программ, курсов, акций, методических мероприятий по вопросам сопровождения семьи и детства;
  • выявление семей и детей, нуждающихся в социальной защите совместно с органами и учреждениями образования, социальной защиты, здравоохранения, внутренних дел, занятости, миграции, неправительственными организациями;
  • комплексное изучение, анализ причин и факторов социального неблагополучия конкретных семей и детей, направленных для работы в социально-психологическую службу и оказание помощи семьям в решении вопросов по преодолению трудной жизненной ситуации;
  • осуществление социального патронажа семей и детей, нуждающихся в социальной помощи, реабилитации и поддержке;
  • правовое просвещение детей и законных представителей по вопросам защиты их прав и интересов;
  • оказание экстренной психологической помощи по телефону.

Организация деятельности  Службы:

Служба оказывает комплекс услуг лицам, относящимся к категории находящихся в трудной жизненной ситуации (Закон РК «О специальных социальных услугах» от 29.12.2008 года № 114-IV), а именно:

1) социальным сиротам вследствие семейного, социального неблагополучия, уклонения родителей (законных представителей) от воспитания и по иным причинам;

2) лицам на этапе прохождения адаптации в ходе усыновления, опеки и попечительства, родительских отказов и т.п.;

3) безнадзорным несовершеннолетним, в том числе с проявлением девиантного поведения;

4) лицам, пережившим жестокое обращение, приведшее к социальной дезадаптации и социальной депривации;

5) лицам, находящимся на учете службы пробации или проходящим реабилитацию в результате ювенальной дивергенции;

6) другие лица, оказавшиеся в социально опасном положении, пережившим психологические травмы и требующим вмешательства третьих лиц.

Гарантированный объем услуг для данных категорий и лиц, проживающих на территории города Усть-Каменогорска предоставляется за счет бюджетных средств.

Объем услуг определяется с учетом запроса направляющей организации или самостоятельно обратившегося гражданина, а также оценки потребностей, проведенной в ходе первичного обращения (посещения, рейда) согласно локальным документам, актам и инструкциям, утвержденным внутри социально-психологической службы. Услуги могут включать предоставление услуг общего характера в виде информационных, консультационных, посреднических услуг.

Услуги оказываются на разовой, временной или постоянной основе по направлению государственных органов, организаций образования, а также самостоятельно и добровольно обратившиеся за помощью.

В случаях вызывающих опасения за жизнь и здоровье, а также при отсутствии надлежащих условий содержания по месту жительства социально-психологическая служба обращается в органы внутренних дел, опеки и попечительства, Комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав и другие организации для содействия в решении вопроса. Платные услуги предоставляются категориям и лицам, не входящим в данный перечень на платной основе.

Перечень и порядок предоставления объема услуг, предоставляемых на платной основе, регулируется Договором.

Противопоказаниями к оказанию услуг социально-психологической службы являются острые психические, неврологические,  инфекционные заболевания, иные тяжелые заболевания, требующие лечения в специализированных учреждениях здравоохранения.

Для оказания социально-психологической  помощи в Службе  создаются функционируют следующие направления:

1) сотрудничество с организациями образования по вопросам реализации государственных программ в области  защиты прав детства.

2) оказание экстренной социально-психологической помощи.

3) профилактика социального сиротства, психолого-педагогическая и юридическая помощь и коррекция.

4) информация,  анализ и прогнозирование.

Сотрудничество с организациями образования по вопросам профилактики социального сиротства и правонарушений среди несовершеннолетних осуществляется на основе анализа сотрудничества за прошедший период, оценки потребностей учебного заведения и функциональных возможностей Службы в соответствие и с утвержденным обеими сторонами планом, а также на основе разовых запросов входящих в компетенции Службы по предварительному согласованию сторон и результатов ранее проведенной работы.

Включает в себя выявление потребностей детей, находящихся в трудной жизненной ситуации в конкретных видах социальных услуг, информирования об услугах, предоставляемых Службой, анализа реальной и перспективной потребности в них; проведение профилактических программ, акций, коррекционно-профилактических мероприятий.

Оказание экстренной социально-психологической помощи предназначено для оказания остро нуждающимся семьям и отдельным гражданам услуг. Включает в себя функционирование «Служб доверия» («Телефона доверия», интернет-сообществ), а также срочное реагирование на поступившие обращения в виде обследований, выездов, совместно с привлеченными специалистами (органами опеки и попечительства, внутренних дел, здравоохранения, образования и т.д.); перенаправление в другие специализированные службы, специальные учреждения, организации для получения эффективной адресной помощи по направлениям обращения.

Профилактика социального сиротства, психолого-педагогическая и юридическая помощь и коррекция предназначена для повышения психологической устойчивости и формирования психологической культуры граждан в сферах межличностного, семейного и родительского общения, оказания помощи родителям в воспитании детей и подростков, преодолении педагогических ошибок и конфликтных ситуаций в процессе воспитания несовершеннолетних.

Включает индивидуальное и групповое консультирование несовершеннолетних и их родителей по выявленным проблемам (социально-правовые, социально-педагогические, социально-психологические):

— консультирование граждан по вопросам семейного устройства и защиты прав детей (в том числе оставшихся без попечения родителей), особенностей возрастного и индивидуального развития детей, семейных конфликтов, методике семейного воспитания, жизненного самоопределения, межличностных и внутрисемейных отношений и др.;

— психологическое обследование личности обратившихся граждан, анализ поведения, тестирование для определения оптимального варианта психолого-педагогической помощи;

— психологическую коррекцию нарушений общения у детей, искажений в психическом развитии ребенка, конфликтных взаимоотношений родителей с детьми и подростками; помощь гражданам в воспитании детей, обучении детей и родителей успешном разрешении семейных конфликтов и иных вопросов;

— патронаж семей, имеющих неблагоприятные психологические и социально-педагогические условия;

— проведение коррекционных и профилактических программ, обучающих курсов для родителей, детей, педагогов, разработка и проведение циклов бесед, «круглых столов» и т.п.

Информация,  анализ и прогнозирование предназначено для проведения информационно-пропагандистской и разъяснительной работы с населением и развития Службы.

Включает информационно-разъяснительную деятельность: распространение информации о задачах и содержании оказываемой Службой в средствах массовой информации, идей укрепления и поддержки семьи и детей, издание рекомендаций, пособий и других информационно-пропагандистских материалов в помощь семье по различным вопросам ее жизнедеятельности;

проведение методической работы: изучение, обобщение и распространение эффективных форм и методов Службы; разработка и внедрение новых форм и видов социально-психологической помощи; повышение квалификации сотрудников, ознакомление их с передовым отечественным и зарубежным опытом; подготовку и проведение методических мероприятий, обучающих семинаров, тренингов, групп коррекции для педагогов, родителей иных взрослых в рамках основных задач и целей работы Службы.